Lịch sử túi xách P.1

Bạn hãy để ý có những chiếc túi vẫn giữ được hình dáng “cổ đại” của chúng. Một chiếc túi hobo có thể có hình thù tựa như chiếc tay nải mà người châu Á đã sử dụng hoặc ba-lô thì giống như những chiếc gùi… Nhìn chung, túi xách đã xuất hiện rất lâu đời theo nhu cầu của con người khi bước chân vào nền văn minh nông nghiệp. Nhu cầu gieo hạt, giữ hạt giống, đựng những vật dụng nhỏ thường ngày đã khiến con người phát minh ra nó. Túi xuất hiện lâu đời nhất trên bích họa của người Ai Cập cổ; trong kinh thánh của đạo Thiên Chúa cũng mô tả Judas Iscariot dùng một thứ đựng tiền gần như túi hay ví?

Minh họa chiếc túi của Judas

Chắc chắn ngày nay phụ nữ sẽ chẳng thể làm gì nếu thiếu đi chiếc túi (hay ví) của họ. Dù họ dùng nó như một vật dụng hay một món phụ kiện trang sức thì túi đã trở thành vật bất ly thân với phụ nữ hiện đại. Họ cất trong đó chìa khóa, điện thoại, những vật dụng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày, đôi khi họ dùng nó để biểu hiện cho sự giàu có, thời thượng. Lịch sử túi gắn liền với lịch sử của phụ nữ, gắn liền với cách người phụ nữ di chuyển trong ngôi nhà của họ và bước chân ra ngoài thế giới.

Những chiếc túi nhỏ trước thế kỷ 19

Ban đầu những chiếc túi nhỏ được sử dụng như một biểu tượng hơn là một vật dụng cần thiết. Ở thời cổ, túi tiền đưa cho những cặp tân hôn thường được dùng như một biểu tượng sinh dục của người phụ nữ với mong muốn nhanh chóng được lấp đầy. Vì thế, những chiếc túi tiền nhỏ liên kết với tính nữ, khả năng sinh sản, tính dục nữ… Trong quyển Giải Mộng, cha đẻ của ngành phân tâm học Sigmund Freud đã đề cập tới những chiếc túi trong giấc mơ là biểu tượng của phụ nữ và trong giấc mơ mà cho gì vào trong túi mang hàm ý thực hiện hành vi nam nữ.

Túi trước năm 1800

Vào thế kỷ 16, những người có tiền thường đem theo chúng trong túi đeo ở thắt lưng. Và những chiếc túi này rất dễ bị trộm vì thế xu hướng tất yếu sẽ xuất hiện những chiếc túi có thể giấu trong người để tránh trộm. Túi của phụ nữ có thể ẩn sau những nếp gấp váy hoặc gắn ở phía bên trong. Điều này tiếp tục ý tưởng về chiếc túi của phụ nữ là biểu tượng về tính dục nữ. Đó là thứ gì đó được ẩn dấu, không thể tìm thấy và là điều sâu kín, riêng tư nhất bởi vì để nhìn được những gì trong túi của phụ nữ bạn phải… thấy được phía trong váy của cô ấy.

Vào cuối thế kỷ 18, những chiếc váy phụ nữ mượt mà hơn, bỏ bớt nếp gấp và đơn giản hơn nhiều vì vậy không còn chỗ để giấu những chiếc túi. Thay vào đó, phụ nữ thời này bắt đầu sử dụng túi xách. Những chiếc túi nhỏ được thêu cực tỷ mỉ cho phép người phụ nữ cất giữ những vũ khí cần thiết của họ như nước hoa, phấn và quạt nhưng thường không đựng tiền – thứ này thời đó thường do đàn ông kiếm và kiểm soát. Mức độ trang trí của một chiếc túi là một điểm nhận biết sự giàu có của gia đình người phụ nữ. Và mặc dù, chiếc túi xách không riêng tư như những chiếc túi may trong váy nhưng chúng vẫn biểu hiện phần ẩn dấu bên trong của người phụ nữ. Sự so sánh giữa chiếc túi với phần nhạy cảm nhất của người phụ nữ được tiếp tục qua nhiều giai đoạn lịch sử – Điều này cũng giải thích vì sao thành ngữ “old bag” được dùng để chỉ người phụ nữ đã không còn trong trắng nữa.

Túi xách 1800

Vì thời trang nam không thay đổi nhiều qua thời gian và vẫn kèm theo túi để các quý ông có thể cất những thứ họ cần nên chiếc túi xách được xem như là phụ kiện chỉ dành cho nữ và giúp họ biểu lộ không chỉ về mặt diện mà còn chỉ ra sự khác biệt giữa vai trò của đàn ông và phụ nữ. Người đàn ông cần ăn mặc gọn gàng và đứng đắn – điều cần thiết trong môi trường công việc, trong khi phụ nữ được phép mặc để tô điểm vẻ dịu dàng, lãng mạn, mong manh.

1800-1930 Túi vải thảm và xắc tay

Nhiều hình thức giao thông mới phát triển và mọi người bắt đầu du lịch nhiều vì thế những chiếc túi xách mới cần ra đời. Ra khỏi nhà trong thời gian dài có nghĩa là những người phụ nữ và đàn ông cần phải nghĩ cách để mang theo những vật dụng cần thiết giúp họ thoải mái nhất như vali, hộp đựng… Những chiếc túi làm bằng vải thảm là đồ “đựng” được lựa chọn nhiều nhất trong nửa cuối thế kỷ 19 bởi sự rộng rãi và bền chắc của nó. Sự tiện dụng và phổ thông của túi vải thảm khiến cho nó làm cho giới giàu có cảm thấy nó thiếu phong nhã, thiếu đẳng cấp so với tầng lớp bình dân.

Túi vải thảm

Và đó chính là cơ hội của quý ông người Pháp – Louis Vuitton. Năm 1854, ông thiết kế ra một chiếc rương khung kim loại với lớp vải bọc chống nước. Chiếc rương du lịch xa xỉ này có vẻ ngoài lịch thiệp, cứng cáp, có những lớp bên trong xếp chồng lên nhau được và rất bền bỉ với những chuyến đi. Nó ngay lập tức thu hút giới thượng lưu và trở thành thứ đưa họ lên tầm tinh hoa. Năm 1896, lớp vải bạt với họa tiết monogram của Louis Vuitton được giới thiệu và tới nay nó đã trở thành một biểu tượng được biết đến nhiều nhất trên thế giới.

Quảng cáo bán rương của Louis Vuitton

Những người phụ nữ thượng lưu thời này cũng ra ngoài, rời nhà nhiều hơn và cần cách tốt hơn để mang theo những vật dụng cần thiết. Chuyến shopping tới một cửa hàng mới hay dự một tiệc trà với những người bạn sẽ cần mang nhiều vật dụng hơn và chiếc túi xinh xắn của họ trở nên quá nhỏ bé. Tất nhiên, những chiếc túi mới sẽ ra đời, ban đầu nó có thiết kế của một chiếc vali nhỏ, hình vuông với tay cầm và khóa – những sản phẩm này thường được chế tác bởi những hãng có tên tuổi trong ngành đồ da yên ngựa hay hành lý. Để hoàn thiện nhu cầu mới, các hãng như Gucci, Prada, Louis Vuitton và Hermès bắt đầu sản xuất những chiếc túi đặc biệt cho phụ nữ và thế là những chiếc túi thiết kế (designer handbag) ra đời.

Túi (đính hạt) dự tiệc tối thập niên 1920

Đầu thế kỷ 20, khi những chiếc váy thon mảnh thâm nhập vào thị trường thời trang thì túi liền của phụ nữ phải cất lời chào vĩnh biệt và những chiếc túi xách bắt đầu trở nên ngày càng phổ biến. Trong thời gian này, hầu hết những phụ nữ thuộc tầng lớp trung lưu đều là những người nội trợ và họ ít khi sử dụng túi xách mà nếu có sử dụng thì cũng chỉ như một vật trang điểm. Sau thế chiến I, những điều trên đã thay đổi vì có rất nhiều phụ nữ có quan niệm sống khác đi, họ muốn làm nhiều việc hơn là chỉ ru rú trong nhà.

Nữ hoàng Victoria (1819-1901). Thời đại bà trị vì Anh quốc được gọi là kỷ nguyên Victoria. Nó thể hiện rõ đỉnh cao của Cách mạng Công nghiệp, một giai đoạn của những tiến bộ xã hội, kinh tế và công nghệ đáng kể tại Vương quốc Anh. Sự trị vì của Victoria được đánh dấu bởi sự bành trướng vĩ đại của Đế quốc Anh; trong giai đoạn này đế quốc Anh đạt được đỉnh cao, trở thành cường quốc hàng đầu của thời đại đó.

Thập kỷ 1920 mang theo nó những người phụ nữ với suy nghĩ mới đối lập với sự nghiêm cẩn và lệ thuộc của những người phụ nữ trong kỷ nguyên Victoria, cũng như đối lập với sự cầu kỳ không cần thiết về mặt trang trí, tô điểm của chủ nghĩa Victoria. Những người phụ nữ hiện đại, mới trưởng thành bỏ đi những búi tóc và những bộ trang phục cầu kỳ. Thay vào đó họ chọn những món đồ thẳng thớm, trẻ. Chiếc xắc tay – thứ phản ánh chính xác nhất đặc tính của phụ nữ thập niên 1920: bóng, góc cạnh, không có những đường diềm và sự mềm mại như kỷ nguyên Victoria. Mặc dù những chiếc xắc tay không cầm được lâu và khó mang theo nhưng vẻ thuôn gọn của nó tiếp tục chi phối những thiết kế túi từ những nhà thiết kế mới như Lanvin và Patou.

Minaudière Colibri năm 1938

Năm 1933, Van Cleef & Arpels đã đưa xắc tay lên một nấc quyến rũ mới khi tạo ra chiếc minaudière. Những chiếc xắc tay nhỏ này làm ra bởi Cartier. Chúng được dát vàng hoặc bạc sterling sau đó gắn lên đá quý, đã nhanh chóng trở nên phổ biến trong tầng lớp thượng lưu và những minh tinh màn bạc. Ngày nay, Judith Leiber là nữ hoàng của những thiết kế minaudière. Xắc tay Judith Leiber có gắn đá quý với rất nhiều hình thù từ động vật cho tới những chiếc cupcake đã trở thành lựa chọn phổ biến cho tầng lớp nổi tiếng và giàu có.

Sự cầu kỳ, tỉ mỉ bên trong một chiếc minaudiere 1935

1930-1945 Những chiếc túi lạ kỳ

Với sự tỉ mỉ, kỹ lưỡng về chi tiết của những chiếc minaudiere và sự phổ biến của chủ nghĩa siêu thực tại châu Âu, khiến chủ nghĩa hiện đại không còn là phong cách của túi xách đầu thập niên 1930. Những chiếc xắc tay trở nên phổ biến nhưng sớm kết hợp với những chiếc túi khác lạ với phong cách nổi bật thời kỳ này. Nhà thiết kế người Italia, Elsa Schiaparelli với cảm hứng từ những bức tranh của Salvador Dalí đã đi đầu trong việc tạo ra những chiếc túi xách “chẳng giống ai”. Bà đã tạo ra túi hình piano, chiếc ô, tờ báo gấp hay một chiếc quạt lồng kính. Các nhà thiết kế khác cũng đi theo xu hướng này, bỏ đi những đường hình học của chủ nghĩa hiện đại mà sáng tạo ra những thứ có hình dáng sốc, lạ thường. Nhà thiết kế hiện đại, Lulu Guinness cũng đang tiếp tục xu hướng này với việc tạo ra những chiếc túi xách có hình những ngôi nhà, hoa, đôi môi…

Túi xách tay hình cái giỏ của Elsa năm 1930

Trong thế chiến II, mọi sáng tạo về thời trang tại châu Âu bị dừng lại. Chiến tranh khiến cho thời trang không còn không gian cho những điều phù phiếm, tính công năng lại chiến thắng. Do sự khan hiếm và yêu cầu tiết kiệm, những mẩu vải vụn quần áo, rơm, sợi cọ, sợi thường và nhiều vật kiệu khác thường được dùng để tạo nên những chiếc cặp da (satchel) dựa trên thiết kế quân đội vì tính đơn giản và dễ sử dụng. Riêng Hoa Kỳ, đất nước chịu ít ảnh hưởng của chiến tranh, họ tạo ra những chiếc túi có cấu trúc lớn thường được làm từ da cá sấu, da cá sấu Nam Mỹ, chúng là mốt thịnh hành vào khoảng giữa thập niên 1940 và 1950.

Một vài thiết kế của Lulu Guinness

Và bây giờ, nếu bạn vẫn còn hứng thú để tìm hiểu những gì chi phối cả về mặt thiết kế lẫn tư tưởng của những chiếc túi xách hiện đại, hãy đi tiếp cùng chúng tôi với những chiếc túi xách haute couture được thiết kế riêng cho những nhân vật nổi tiếng, cách áp dụng những vật liệu mới và cũ, sự thay đổi quan điểm thiết kế từ thập niên 1940 tới 2000 trong phần tiếp theo của Lịch sử túi xách.